ماسک در فرهنگ های مختلف ( قسمت اول ماسک های آفریقایی)

ماسک های آیینی  

ماسک های آیینی در تمام جهان وجود دارند ، اگرچه بیشتر ویژگی های این ماسک ها مشترکند اما از نظر شکل به  صورتهای مختلفی رشد و توسعه یافته اند و تفاوتهای زیادی دارند.

ماسک می تواند کارکردی جادویی یا مذهبی داشته باشد .آنها ممکن است در آیین تشرف یا به عنوان گریم در یک فرم تئاتری ظاهر شوند. آنها می تواند برای تغییر دادن قیافه یک توبه کار یا برای متمایز کردن رئیس یک مراسم آیینی مهم به کار روند ، یا آنکه می توانند به درمان به  وسیله ارواح کمک کنند یا نقشی چون روح محافظ داشته باشند که ناشی از قدرت آنهاست. 

ماسک در آفریقا  

 

در آفریقا ماسک ها تنوع زیادی دارند.در غرب آفریقا ماسک ها در آیین بالماسکه (رقص‌ بانقاب‌ ) به کار می روند که بخشی از یک   آیین مذهبی است که روابط بین ارواح و اجداد و نیاکان را نمایش می دهد. از نمونه های باقی مانده بالماسکه در فرهنگ یوروبا(Yoruba) ، ایگبوت (Igbo) و ادو(Edo) است که شامل بالماسکه اینگانگون(Egungun) و بالماسکه ادوی شمالی  می شود.

به طور معمول این ماسک ها با مهارت و تنوع بسیار زیادی به وسیله هنرمندانی کنده کاری و تراشیده شده است که به عنوان شاگرد زیر نظر یک استاد تراشکار تربیت گشته اند و این سنتی است  که نسل به نسل در یک خانواده ادامه پیدا می کند.

در جوامع قبیله ای این قبیل هنرمندان به خاطر اثری که خلق می کنند دارای موقعیتی ارزشمند و مورد احترام هستند . آنها نه تنها یک تکنیک هنری پیچیده را مجسم می کنند بلکه همچنین دانشی نمادین معنوی و اجتماعی را تداوم می بخشند.

ماسک های آفریقایی همچنین در بالماسکه کارنوال کاریب استفاده می شوند.

دی جول ((Djole  که همچنین جول یا یول نامیده می شود فرمی رقص گونه با نقاب است که متعلق به مردم قبیله تی  (temine)در کشور سیریا لئون است .در این فرم مردها نقاب به صورت زده در حالیکه نقش زنان را بازی می کنند.

بسیاری از نقاب های آفریقایی نمایشی از حیوانات هستند.بعضی از قبایل آفریقایی اعتقاد دارند که نقاب حیوانات می تواند در ارتباط با ارواحی که در جنگل و مناطق ساوانا ( دشت های وسیع با علف های خشن با بارش فصلی )  زندگی می کنند ، به آنها کمک کنند.

مردم بورکینافاسو که به نام های Bwa  و Nuna معروف هستند از ارواح می خواهند که ویرانی ها را متوقف کنند.

طایفه دوگان (Dogon) در کشور مالی دارای آیینی هستند که از نقاب استفاده می کنند. مجموع اعتقادات آنها در سه مکتب فکری اصلی و مهم جلوه گر است : آیین اِوا ( Awa) که منسوخ شده ، آیین بینی ( Bini) که در ارتباط با ارواح است ، آیین ( Lebe) که آیینی است مربوط به زمین و طبیعت.

این سه آیین مهم از 78 نوع ماسک متفاوت استفاده می کنند. اگر چه بسیاری از آیین های مردم دوگان سری هستند با این حال رقص بز کوهی در مناطق غیر دوگانی نیز اجرا می شود. نقاب های بز کوهی دارای فرمی مستطیلی و خشن هستند با چندین شاخ که از قسمت سر آنها درآمده است.

مردم دوگان کشاورزان ماهری هستند و بز کوهی را نماد یک کشاورز سخت کوش  می دانند.

فرهنگ دیگری که دارای سنت کشاورزی غنی و دیرینه ای است ، مردم بمانا(Bamana) در مالی است. آنها معتقدند که بزکوهی  اسرار کشاورزی را به مردمان آنان آموخته است.از آنجاییکه مردم بامانا و دوگان اعتقاد دارند که بزکوهی نماد کشاورزی است ، آنها این مسئله را با المان های مختلفی در ماسک ها تفسیر می کردند. به عنوان مثال  مردم بمانا شاخ را نماد جوانه زدن یک  دانه می دانستند.

همچنین ماسک ها کمال مطلوب زیبایی در زنان را نشان می دهند.ماسک های فرهنگ پونو (Puno) در کشور گوبان دارای ابروان کمانی زیبا ، چشمان بادامی شکل با چندین چین نازک در پیشانی است.نوار بالا آمده از دو سوی بینی به سمت گوش ها  آرایش با جواهر هستند. جای موهای شبق رنگ در بالای ماسک خالی مانده است.

رنگ پریدگی صورت نشان دهنده ی خلوص و زیبایی جهان ارواح است.با اینکه ماسک ها نمایش دهنده ی زنان هستند اما فقط مردان آن را به صورت می زنند و با عصا رقصی را اجرا می کنند.

یکی از زیباترین نمایش ستایش زیبایی زنان ماسک ادیا(Idia) از بنین(Benin) است. این ماسک به فرمان پادشاه بنین برای یادبود مادرش به کار برده شد. به افتخار این مادر مرده ، پادشاه بنین ماسک را به قسمت پایین کمرش می بست و آیین خاصی را اجرا می کرد.

مردم قبیله سنوفو(Senoufo) در ساحل عاج با ساختن ماسک هایی با چشمان نیمه بسته و شیارهای طراحی شده نزدیک دهان ، آرامش را به نمایش می گذارند.

مردم تی ماین(Temine) در سیریالئون  ماسک هایی با چشمان و دهانی  کوچک به کار می برند که نمایش دهنده تواضع و فروتنی است. آنها حکمت و خرد انسان را یا ساختن ماسکی با پیشانی برآمده نمایش می دهند.

دیگر ماسک  صورتی با کشیده گی اغراق آمیز و پیشانی عریض را  دارند که نماد وقار وخویش کاری یک شخص همراه با قدرت است.

ماسک های جنگ نیز متداول است.مردم گربو(Grebo) در ساحل عاج ماسکی با چشمان گرد می تراشیدند که نمایش دهنده خشونت و هشیاریست و همچنین بینی راست و کشیده که نمایش دهنده بیزاری از عقب نشینی است.

امروزه ماسک های افریقایی بیش از گذشته قابل فهم و قابل تحسین گشته اند  ، هرچند امروزه بیشتر این ماسک ها برای تجارت توریسم تولید می شوند ، اگرچه  آنها نشان دهنده مهارت صنعتگران هستند اما آن جنبه معنوی که ماسک های قبایل سنتی دارای آن بودند را ، ندارند.